niedziela, 17 marca 2013

Albert Toepffer Finkenwalde

Albert Eduard Toepffer
(1841 - 1924)
Był najmłodszym synem przemysłowca Gustava Adolfa Topfera, urodził się 11 grudnia 1841 r. w Szczecinie [Stettin]. Jego ojciec należał do tej generacji ludzi, którzy ciężką pracą osiągnęli stworzenie dużego przedsiębiorstwa z niczego. 
Gustav był synem poczdamskiego handlarza (pracował dla znanej firmy Ravené). 
Matka miała na imię Elise Karoline (z domu Grawitz), posiadał 1. siostrę i 2. braci. Elise zmarła podczas porodu Alberta - ojciec do do końca swoich dni pozostał wdowcem.
Gustav zajmował się manufakturą i handlem. Kontrakty zdobywał na światowych wystawach (Londyn). Dzięki doświadczeniu współtworzył i organizował pierwszą oraz kolejne wielkie Pomorskie Wystawy Przemysłowe. 
Gustav w 1853 r. otworzył fabrykę mat kokosowych (manufaktura), gdzie zatrudnienie znaleźli więźniowie z Nowogardu i Goleniowa [Naugard i Gollnow]. Już w początkowych latach waga przerabianego surowca osiągnęła wartość 1 000 ce(n)tnarów (1 centnar=50 kg). To dzięki niemu powstał „Töpfers Park”, to on założył nowy interes związany z hodowlą gąsienic jedwabnika. Wytworzony z nici materiał sprzedawał we własnych sklepach.
Gustav mieszkał w wynajmowanym „Zamku Książęcym”. Wykupywał wokół własnych gruntów wciąż nowe tereny: w pobliżu miejscowości Grabow (obecne tereny ul. Malczewskiego, Firlika) oraz Bredow (obecnie Drzetowo). Jego własności sięgnęły od Birkenallee (ul. Malczewskiego) do Grüne Wiese (Gontynka). Na południu stykały się z Regierungsbauhof (okolice Drzetowa).

Ojciec Alberta w latach 70-tych XIX w. razem z właścicielami gruntów planował wybudowanie odnogi kanału portowego (na północ od Stettiner Oderwerke AG – stocznia istniejąca do zakończenia II wojny światowej na Grabowie). Miał on sięgać z Regierungsbauhof (okolice Drzetowa) przez Grüne Wiese (Gontynka) aż do Grünhof (Bolinko). Inną nazwą, prawdopodobnie jedną z wybudowanych w 1879 r. części „Kanału Töpffera” jest Stichkanal. 

Dużym krokiem decydującym o sukcesie w interesach jest utworzenie przez Gustav’a wraz ze szwagrem, Heinrichem Grawitz’em dnia 17 lipca 1862 r. fabryki cementu portlandzkiego: Töpffer, Grawitz&Co. „Stern”.
Fabryka znajdowała się w Szczecinie-Zdrojach (Finkenwalde), była trzecim przedsiębiorstwem tego typu na Pomorzu.
Dla Gustava właśnie to przedsiębiorstwo było szczytem ambicji. Prowadził „Stern” aż do śmierci 22 września 1883 r. (a samodzielnie od czasu gdy jego wspólnik, Grawitz umarł w 1875 r.).

Gustav dbał o rozwój fabryki. Miał możliwość zatrudnić w niej mądrego fachowca z Person Theodor Haslinger - ucznia i wnuka, Luisa Françoisa Gustava Haslinger’a i jako pierwszy w Niemczech w roku 1853 wytworzył cement portlandzki.

Albert Töpffer miał przejąć dzieło ojca i poprowadzić je z duchem nowoczesności. Od urodzenia wychowywał się w domu na Schulzenstrasse 30/31 (ul. Sołtysia) oraz w otoczeniu „Töpffers Park”. Jego wychowawczyni postarała się o wczesną naukę języka niemieckiego oraz angielskiego. 
Albert skończył Friedrich-Willhelms-Schule, która wyprzedzając czasy uczyła o przyrodzie i technice przemysłowej.

W dniu 26 czerwca 1858 Albert rozpoczął naukę handlu w firmie Herzer&Kohler w Hamburgu a od 01 kwietnia 1863 r. chodził przez okres 1 roku do Wyższej Weberschule w Chemnitz, gdzie studiował swoją ulubioną dziedzinę - nauki przyrodnicze.

Latem 1862 r. zaniechał on wybranie się w podróż z ojcem i braćmi przez Berlin i Köln do Londynu na Światową Wystawę. Jego marzenie o ukończeniu Weberschule i pobycie przez dłuższy czas w Anglii miało się nie spełnić. Musiał wrócić do Szczecina i odciążyć w pracy ojca.

Albert niedługo po rozpoczęciu pracy w zakładach ojca staje się kierownikiem przedsiębiorstwa handlu materiałami z manufaktury.
W 1871 r. przejmuje zarządzanie fabryką mat kokosowych. Fabryka ta   niedługim czasie rozszerzyła działalność o nową część: dziecięcą i damską konfekcję a w późniejszych latach `70-tych XIX w. również o materiały meblarskie.
W dogodnych warunkach fabryka mat kokosowych przekształciła się w fabrykę parowców, później doszła do tego nowa dziedzina: tkalnia drutów.

Albert w dniu 26 maja 1873 r. ożenił się z Eugenią Braun. Była ona córką znanego polityka, liberała Karla Braun’a z Wiesbaden. Polityczne związanie tych osób miało być zaproponowane Albertowi przez ojca Gustava. Dzięki temu do rodziny handlowców i przemysłowców doszedł nowy element.
A w domu gościnnym w Berlinie Karla Braun’a spotykali się różni ludzie. Jednym z nich byli: Prinze Smith, poseł Parlamentu Terenowego miasta Szczecina; Georg von Siemens (syn Ernsta Wernera von Siemensa).

Obaj bracia Alberta nie wrócili już do Szczecina, dlatego musiał on przejąć fabrykę ojca.
Gustav niedługo po utworzeniu „Stern” otworzył jego mały oddział, który zajmował się produkcją cementowych dachówek i płyt chodnikowych. Były one poddawane testom wytrzymałościowym. Właśnie z tych testów utworzył się nowy zawód, prosto ze Zdrojów [Finkenwalde], wytwórców kamieni i cegieł cementowych.

Zarządzanie „Stern” Albert przejął po śmierci ojca (22 grudnia 1883). Pozostał kierownikiem do roku 1909, a w latach 1891-1908 zarządzał fabryką wspólnie ze swoim kuzynem Georgem Grawitz’em (syn współzałożyciela „Stern”). A do końca życia doradzał jako „Senior-Chef”.

W latach `80 XIX wieku została założona wspólnota niemieckich twórców cementu, dzięki której doszło do określenia pruskich norm cementu portlandzkiego. Albert bardzo zaangażowany był w badania nad cementem zbrojeniowym, jego produkcja wydawała mu się bardzo przyszłościową technologią dla przemysłu niemieckiego.  



W roku 1888 zbudował on, w założonym przez ojca parku (ówczesna nazwa „Töpffers Park”) grotę w bardzo artystycznym stylu. Mar Roenen (?), który był twórcą teorii o konstrukcji betonu zbrojeniowego stworzył łuk z tegoż betonu  o 40-to metrowej rozpiętości. Tym wyczynem pokazał możliwości betonu zbrojeniowego - co można było z niego wytworzyć i co nie było zwykłą budowlą.



Łuk ten należy do jednych z ciekawszych budowli z betonu. Został on postawiony obok wybudowanego w 1880 r. przez Gustava łuku z Schotterbeton (beton ze żwiru/tłuczenia) i dźwigał betonowy pawilon w chińskim kształcie (tzw. pagodę).
Celem tych dzieł było naoczne przedstawienie możliwości „nowego” betonu zbrojeniowego obok już popularnego betonu z tłuczenia.

Albert wykonywał różne testy betonu i cementu na ich kruszenie, kurczenie się - będą one miały duże zastosowanie przy budowach z betonu zbrojeniowego. Przez następne lata prowadził produkcję z surowców żelaznych i zapraw cementowych na podstawie patentu Zießeler- i Monier (Joseoh Monier) - przykładowe zdjęcie poniżej (źródło Wikipedia), które zostały nabyte na teren Pomorza.


Produkcja była przyszłościowa - też myślał o tym sam Albert, dlatego w 1896 r. założył firmę-córkę produkującą kamienie z cementu. Siedziba: Grabow (ul. Malczewskiego, Firlika) a nazwa „Comet”. Właściciel firmy kierował produkcją tak, aby i cement wytworziny był pojedyńczą sztuką, choć jednocześnie produkowany na skalę przemysłową.
Przykładowe budowle z jego fabryki. 

W Szczecinie:
  • Bollwerke im Freihafen (ul. Nabrzeże Wieleckie)
  • budynek biurowy firmy Lenzner
  • kopuła wieży Bismarck stojąca na Leśnym Wzgórzu (kiedyś Julo)
  • Garnisonkirche z konstrukcją nośną z łukami z betonu (Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa)
  • podkłady tramwajowe w Niemierzynie
  • dom handlowy Trompetter&Gerk

Poza Szczecinem:
  • Treptower Regabrücke (trzebiatowski most nad Regą) - jedyny betonowy na Pomorzu w tamtych czasach. Zdjęcia: 1, 2, 3.
  • centrala przeładunkowa w Belgard
  • Talsperrbauten we wschodnich Prusach
  • budowle na wyspie muzealnej w Berlinie
  • chodnik na Unter den Linden w Berlinie

Albert utworzył „córkę” fabryki „Comet”, która zajmowała się umocnieniami ulic cementem. Nazwał ją „Cement - Macadam” (Makadam to metoda tworzenia drogi, pochodzi od nazwiska odkrywcy - John Loundon McAdam). 
Były to czasy, kiedy jeszcze zupełnie nie budowano betonowych ulic a metody utwardzania dróg były dopiero w późniejszym czasie podstawą do budowy autostrad.

Töpfer prawdopodobnie jako pierwszy zastosował w praktyce badanych cech takich jak szczelność i warstwa wierzchnia/pokrywająca i dzięki temu odkrył właściwą mieszankę betonu do budowy dróg.
Zapotrzebowanie na tego typu budowle zapoczątkowały powstawaniu wielu nowych zawodów.

W 1897 r. Töpfer stworzył „wspólnotę betonową”, której działalność doprowadziła do zadań nad rozwojem wiedzy i interesów przemysłu betonowego. Wkrótce doszło do ścisłej współpracy pomiędzy nimi a państwowymi fachowcami. Znajdował się również w radzie planowania fabryki „Union” (chemiczne produkty), powiększył zasobność ich surowca bazowego (fosfat) poprzez swoje udziały w „Pauit - Gesellschaft” oraz dzięki wyciągnięciu go ze złóż w Ulgier 

Albert kontynuował budowę dzieła ojca według jego idei.

A. Töpffer miał 4. synów, byli oni także zaangażowani w pracę w zakładach ojca a gdy podczas wojny (I Światowej) wcieleni byli do wojska - znów stał się aktywnym kierownikiem „Stern” i „Comet”.

Umarł 13 grudnia 1924 r. (2 dni po swoich 83 urodzinach), według życzenia został pochowany na zamkniętym już cmentarzu - na przeciw swojej willi w Grabow.


Tekst oryginału Wilhelm Braun (1934). Tłumaczenie Swaq.
Zdjęcia pochodzą z galerii portalu prawobrzeze.eu

---
Tekst chroniony prawem autorskim. Wykorzystanie w całości lub fragmentach zabronione.



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz